Ontheffing meldplicht

Bewoners van een azc of andere COA-opvang hebben een wekelijkse meldplicht. Als ze daar niet aan voldoen, kan de opvang beëindigd worden en de asielprocedure gestopt worden. Als iemand een keer niet aan de meldplicht kan voldoen, moet hij ontheffing aanvragen.

NB: de meldplicht is niet altijd wekelijks. In een gezinslocatie voor uitgeprocedeerde gezinnen is die bijvoorbeeld dagelijks, zie voor meer informatie het COA infosheet meldplicht.

Reden meldplicht

De reden van de meldplicht is, dat geen opvang, weekgeld en zorgverzekering verstrekt wordt als de vreemdeling buiten beeld is geraakt. Daarom is het belangrijk altijd aan de meldplicht te voldoen. Soms is dat niet mogelijk, vanwege een afspraak bij de advocaat of bij een specialist in het ziekenhuis of om een andere belangrijke reden. In dat geval moet ontheffing worden aangevraagd bij het COA.

Regels voor ontheffing

Het COA heeft regels wanneer ontheffing verleend wordt en wanneer niet. In de praktijk is nauwelijks te achterhalen wat die regels zijn. Dit werkt willekeur in de hand. Zo werd een ontheffingsaanvraag afgewezen ‘omdat de regels alleen ontheffing toestaan voor bezoek aan het ziekenhuis en voor deelname aan een vakantieweek van VluchtelingenWerk’. Het COA infosheet meldplicht geeft enkele andere geldige redenen, namelijk advocaatbezoek en zwangerschap. In de praktijk wordt ook vrijstelling verleend voor deelname aan de jongerenkampen van Gave.

Motivatie afwijzing

Als COA een aanvraag voor ontheffing afwijst, moet dat gemotiveerd worden. Die motivering wordt in de praktijk mondeling gegeven en blijft vaak beperkt tot een toelichting als ‘de regels staan alleen ontheffing toe voor bezoek aan het ziekenhuis en voor deelname aan een vakantieweek van VluchtelingenWerk’. Bij Gave vinden we deze motivering zeer onvoldoende. Het blijft immers onduidelijk wat de regels zijn en waarom die regels zo zijn. Er mag verwacht worden dat de regels transparant en redelijk zijn.

Godsdienstvrijheid

Bij Gave maken we mee, dat geen ontheffing wordt verleend voor deelname aan een christelijke conferentie omdat ‘de regels dat niet toestaan’. Van COA mag echter verwacht worden, dat een fatsoenlijke belangenafweging gemaakt wordt. Deelname aan een christelijke conferentie valt onder de vrijheid van godsdienst en mag niet zomaar beperkt of verboden worden, enkel vanwege de wekelijkse meldplicht. Dit weegt in onze ogen extra zwaar, als de bewoner in een kwetsbare positie zit omdat zijn sociale omgeving of medebewoners niet accepteren dat hij christen is. Hetzelfde geldt uiteraard ook voor mensen die willen deelnemen aan een bijeenkomst van een andere godsdienst of levensbeschouwing.

Bezwaar en beroep

COA lijkt er van uit te gaan, dat de afwijzing van een aanvraag voor ontheffing einde verhaal is. COA toetst, naar eigen zeggen, immers aan ‘de regels’ en daar is dus kennelijk geen discussie over mogelijk. In 2019 heeft de rechtbank echter uitgesproken, dat dat niet betekent dat een afwijzing niet aangevochten kan worden. Omdat daar geen speciale mogelijkheid voor geboden wordt, geldt de algemene mogelijkheid van ‘bezwaar en beroep’. Dat houdt in dat de vreemdeling eerst bij COA zelf schriftelijk bezwaar kan maken tegen de afwijzing. Als COA het bezwaar afwijst, kan de vreemdeling daartegen in beroep gaan bij de bestuursrechter.

De mogelijkheid van bezwaar en beroep betekent, dat de rechtmatigheid van de afwijzing getoetst moet kunnen worden. De rechter zal er dus niet mee akkoord gaan als het COA alleen maar meedeelt dat de regels een ontheffing niet toestaan. COA zal duidelijk moeten maken wat de regels precies zijn en op welke wijze de rechten en belangen van de bewoner daarin meewegen. COA zal deze motivatie ook schriftelijk moeten verstrekken.

Elders melden?

Een vergelijkbare zaak is, wanneer een bewoner buiten het azc wil verblijven en voor zijn wekelijkse meldplicht wil stempelen op een azc in de buurt van het verblijfadres. Ook hiervoor kan een verzoek gedaan worden aan COA en ook in dit geval moet COA een afwijzing goed motiveren en is er de mogelijkheid van bezwaar en beroep.

Advies en ondersteuning

De juridische afdeling van Gave kan voor specifieke situaties advies en wellicht verdere ondersteuning bieden, neem daarvoor gerust contact met ons op.