Tijd voor bekeerlingen in de AA

Geplaatst op 21-12-2022 in Nieuws.

Reflectie op het inspectierapport ‘Tijd voor kwaliteit’

Op 3 mei 2022 publiceerde de Inspectie Justitie en Veiligheid het rapport ‘Tijd voor kwaliteit – Een onderzoek naar de Algemene Asielprocedure’. Gave herkent de in het rapport genoemde knelpunten, deze doen zich ook gelden bij asielaanvragen waarin geloof een rol speelt.

Knelpunten

Juist bij dit soort complexe asielaanvragen kunnen gehoren erg lang worden en de besluitvorming haast onhanteerbaar. In de ‘Stand van de uitvoering’ van juni 2022 heeft de IND deze escalatie vooral toegeschreven aan invloeden vanuit de rechtspraak en maatschappelijke organisaties, waarbij onder meer gedacht zal zijn aan Gave. Wij menen daarentegen dat de oorzaak veel meer ligt bij de IND zelf, enerzijds door keuzes die de IND zelf heeft gemaakt en anderzijds door een structureel tekort aan training en ondersteuning van de medewerkers. Niet zelden wordt tijdens gehoren veel tijd besteed aan vragen die er niet of minder toe doen, terwijl de wezenlijke vragen betreffende het verwachte risico bij terugkeer te veel blijft liggen. Of besluiten ontberen een zorgvuldige afweging waarin alle relevante verklaringen worden betrokken en waarbij gebruik gemaakt wordt van de benodigde expertise. Meer dan eens doorstaan besluiten om deze reden de rechterlijke toets niet en moet een zaak opnieuw beoordeeld worden, soms na het afnemen van een aanvullend gehoor. Het moge duidelijk zijn dat dit veel vertraging geeft in de procedure en leidt tot extra belasting van de organisatie.

Oplossingsrichtingen

Na bespreking van de diverse gesignaleerde knelpunten wordt een aantal oplossingsrichtingen voorgesteld. De kern daarvan is, dat de werkwijze als vastgelegd in de werkinstructie 2022/3 verbeterd wordt en dat gewerkt wordt aan deskundigheidsbevordering, zowel in de vorm van trainingen als in de vorm van beschikbaarheid van externe expertise. In lijn met het coalitieakkoord van december 2021 en van motie Ceder van 7 juli 2022, wordt voorgesteld om hiertoe gebruik te maken van een externe commissie van deskundigen. Voorts kan een aanmerkelijke tijds- en effectiviteitswinst geboekt worden als het zwaartepunt van het onderzoek en de beoordeling gelegd wordt bij de risico’s bij terugkeer. Als een gestelde bekering reeds langere tijd geleden heeft plaatsgevonden, dient dit in te houden dat het zwaartepunt vooral komt te liggen op het element activiteiten (en het persoonlijk belang daarvan) en niet, zoals thans, op het element ‘motieven voor en proces van bekering’. Het is juist deze laatste keuze van de IND, gecombineerd met het ‘leerstuk van de compensatie’ die er toe noopt om alle drie de elementen van ‘motieven en proces’, ‘kennis’ en ‘activiteiten’ volledig uit te vragen en te beoordelen, terwijl dat voor de uiteindelijke beoordeling van het voorzienbare risico bij terugkeer niet noodzakelijk hoeft te zijn.

Veilige setting

Verder wordt gewezen op het belang van een veilige setting voor het afnemen van het gehoor. Om die reden moet er meer aandacht zijn voor een mogelijk negatieve invloed van de uitstraling van een gehoormedewerker of tolk die herkenbaar gekleed is als moslim, en voor problemen die kunnen voortvloeien uit gebrekkige vertaling en soms ook intimidatie door de tolk. Er zijn (opnieuw) heldere richtlijnen nodig om zulks te voorkomen en, indien nodig, te herstellen.